afb. A.F.A.M. Wetzer, 21 september 2004
Vaas van Vreugde
kunstenaar: Louis J. Vreugde, Ton Grassens
datering: z.j.
locatie: Julianaplein
Midden op de rotonde heeft de Werkgroep Klein Monument van de Kring 'de Vaas' van de ontwerper Vreugde herplaatst. Van 1913 tot 1978 heeft deze op het Stationsplein gestaan.
KringNieuws 5 (2004)
Dossier
Dossier 6318 (1851 t/m 1976)
Vaas op het Stationsplein - Verzoek tot restauratie (1978)
Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)
Locaties
- 1913. Stationsplein van 1913-1978 (Louis Vreugde)
- 2003. Julianaplein (replica van Ton Grassens)
Werkgroep Het Kleine Monument
Vaas van vreugde op het Julianaplein (van kunstenaar Louis Vreugde)
Door Nort Lammers
|
Oudere Bosschenaren herinneren zich nog goed de grote natuurstenen vaas die tot 1978 het Stationsplein sierde. Honderd jaar geleden, in 1913, werd hij vóór het voormalige stationsgebouw van Eduard Cuypers geplaatst t.g.v. het 12 ˝ jarig bestaan van de vereniging Bosch Belang, de voorloper van de VVV. De tweede wereldoorlog en de verwoesting van het oude station heeft hij overleefd. Waarom verdween de vaas in 1978 van het Stationsplein? In dat jaar werd de vaas voor de zoveelste keer verplaatst vanwege reconstructie van het plein. Het kunstvoorwerp is toen in stukken uiteen gevallen en daarna opgeslagen. Het verdween helemaal uit beeld. In 1994 heeft de werkgroep “Het kleine Monument” van de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch getracht te achterhalen waar de restanten van de vaas waren gebleven. En waar zou het gipsmodel zijn gebleven, dat in 1966 aan de gemeente was geschonken door de weduwe van de kunstenaar. Uiteindelijk wilde de werkgroep proberen te komen tot restauratie van de restanten van de vaas of het maken van een replica. Na een tip vond de werkgroep op de zolder van de Moriaan (VVV) een groot deel van het verloren gewaande gipsmodel terug. Wat is eigenlijk het kunsthistorisch belang van de vaas? Het is een exempel van de decoratieve beeldhouwkunst van de eerste helft van de 20ste eeuw. De van origine toonaangevende Bossche kunstenaar Louis Vreugde, is niet alleen van lokaal belang. Hij heeft in veel andere steden ook decoratieve kunst gemaakt o.a. Haarlem: aan het Frans Hals museum; Amsterdam: aan het Tropenmuseum. In ’s-Hertogenbosch kun je nog een mooi grafmonument op Orthen bekijken en een fraaie geveldecoratie hier vlak bij, aan de Does de Willeboissingel nr. 13. Het jaar 1999 blijkt, achteraf, het cruciale jaar voor herplaatsing te zijn geworden. In het Brabants Dagblad verscheen toen een uitgebreid artikel over de activiteiten van de werkgroep “Het Kleine Monument” m.b.t. de Vaas van Vreugde onder de kop: “Kleine Monumenten zijn geen Wegwerpartikelen”. Raadslid Louis Neefs zaliger, trok zich het lot van de verdwenen vaas aan. Hij heeft de gemeenteraad kunnen overtuigen subsidie te verlenen voor het laten maken van een bronzen replica. Deze werd vervaardigd door de kunstenaar Toon Grassens uit Gemert. De vaas werd geplaatst op het Julianaplein. Daar staat hij nu te pronken. Leuk is te weten dat deze locatie al in beeld kwam in 1913. Zo zie je maar weer. Na 90 jaar, in oktober 2003, werd de monumentale vaas officieel onthuld onder grote publieke belangstelling. Wat gebeurde er met het gipsmodel van de vaas? Dat kun je nu bewonderen in de entreehal van het Groot Tuighuis, de oude Sint-Jacobskerk aan de Bethaniëstraat. Daar zijn Stadsarchief en de BAM van de gemeente ’s-Hertogenbosch gevestigd. De cultuurhistorische waarde van de vaas is evident. Hij werd in 1913 geschonken ter verfraaiing van de entree van de stad aan de stationszijde. Hij heeft op die plek de oorlog overleefd. Toen de vaas was verdwenen, kwamen de Bosschenaren in het geweer. Op de vaas zijn namelijk de geschiedenis van de stad en de goede eigenschappen van de inwoners uitgebeeld, aan de hand van spreuken van de Bossche kroniekschrijver Cuperinus. In Oudnederlands kun je deze lezen op de tekstplaquette aan het Julianaplein: de Bosschenaren zijn strijdbaar en moedig; zij tonen barmhartigheid en helpen de armen; ze zijn hardwerkende mensen; moedigen hun kinderen aan om naar school te gaan en zijn trouw aan de landsheer. Later werd de stadsgeschiedenis voortgezet in de pilaren van de huidige Stationsbrug. Ga zelf maar eens kijken: vaas en pilaren horen bij elkaar. |
HKM, november 2014
Artikelen
| 1999 |
Jacqueline LandsmeerWerkgroep wil vaas van Vreugde terug aan Stationsweg : 'Kleine monumenten zijn geen wegwerpartikelen'Brabants Dagblad, 27 mei 1999 (foto) |
|
| 1999 |
G.G. Kroon en Eddy SmitsVaas van Vreugde : Een verdwenen monument?
Bossche Bladen 1 (1999) 26-28
|
|
| 1999 |
RedactieDe Lezer : Vaas
Bossche Bladen 2 (1999) 71
|
|
| 1999 |
RedactieDe Lezer : De vaas van Vreugde: vervolg
Bossche Bladen 3 (1999) 106
|
|
| 1999 |
RedactieDe Lezer : Randschrift 'Vaas van Vreugde' ontcijferd
Bossche Bladen 3 (1999) 106
|
|
| 2000 |
Eddy SmitsBerichten : Nogmaals: de vaas van Vreugde
Bossche Bladen 1 (2000) 28
|
|
| 2001 |
Wim HagemansVaas van Vreugde nu bron van ergernisBrabants Dagblad, vrijdag 26 januari 2001 |
|
| 2003 |
Gerdie de Zeeuw-NieuwenhuisDe Vaas van Vreugde is terugKringNieuws 6 (2003) 1-2 |
|
| 2003 |
Astrid Berkhout"Kleine monumenten zijn geen wegwerpartikelen"De Bossche Omroep 42 (2003) 34 |
|
| 2020 |
Geert DonkersKunst : Beeld van een vaas
Bossche Kringen 3 (2020) 41
|
Raadsbesluiten
| 2001 |
Replica Vaas van VreugdeHet college gaat de gemeenteraad geen voorstel doen om budget beschikbaar te stellen voor het vervaardigen van een replica van de Vaas van Vreugde. Op basis van onderzoek door de afdeling Bouwhistorie Archeologie en Monumenten concludeert het college dat de vaas vooral lokaal historische waarde heeft en dat de benodigde investering hier niet tegen opweegt. Dhr. Neefs van de raadsfractie Nestor is hiervan door het college op de hoogte gesteld.
B&W Besluitenlijst 23 januari 2001
|
|
| 2002 |
Replica Vaas van VreugdeHet college heeft besloten een replica te laten maken van de Vaas van Vreugde en deze te plaatsen op de rotonde van het Julianaplein.
B&W Besluitenlijst 17 september 2002
|
|
| 2003 |
Vaas van VreugdeHet college geeft in een brief aan een particulier een reactie op de vraag waar de gipsen schacht van de Vaas van Vreugde wordt opgeslagen. De originele gipsen schacht heeft een plaats gekregen in de Oude Sint Jacob aan de Bethaniestraat. Dit is de vestiging van de afdeling Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten.
B&W Besluitenlijst 2 december 2003
|
Bossche Encyclopedie |